Afscheid

Daar zit ik dan, mijn laatste Sri Lankaanse ontbijtje net achter de kiezen, en nu in het internetcafe om mijn laatste blog te schrijven. Over twee uur al moet ik op weg gaan naar het vliegveld, om vervolgens 20 uur in vliegtuigen en vliegvelden te verblijven voor ik eindelijk  voeten zet op Nederlandse bodem. Zometeen nog een laatste duik in de zee, een laatste keer afdingen voor de tuktuk naar het busstation en een laatste keer genieten van het weer en de wuivende palmbomen langs de weg. 

8 maanden. 33 weken. 236 dagen. Een tijd die af en toe ontzettend lang leek, maar nu achteraf voorbij is gevlogen, en ik vraag me af waar al die dagen gebleven zijn, hoe het mogelijk is dat het nu al voorbij is. 

De reis heeft me geleerd hoe groot de wereld is. Zoveel verschillende culturen: van de drukke intense hindoecultuur in Varanasi, de rustige moslimcultuur in Srinagar, de tibetaanse monniken in het Kopan klooster in Nepal en de newari cultuur in Kathmandu, de Tamil cultuur in Noord Sri Lanka, tot de boeddhistische singalese cultuur in Zuid Sri Lanka. Nooit had ik me gerealiseerd hoe groot de verschillen kunnen zijn in verschillende delen van de wereld, hoe anders mensen denken en hoe anders ze zijn opgevoed. In kleine dingen merk je die verschillen: de gastvrijheid, het (langzame.....) tempo, de lage drempel om andere mensen aan te spreken en een praatje te maken. De enorme chaos in het verkeer, de overheid, eigenlijk het hele land, en de ontspannenheid waarmee mensen daarmee omgaan. De wereld heeft ook veel meer problemen dan ik ooit gedacht had, problemen waar ik nooit vanaf geweten had. De vreselijke kasteloosheid in India, de vrouwonderdrukking, de corruptie in de overheid, de burgeroorlog in Kashmir, de overheersing van de Chinezen in Tibet, de drastische invloed van toerisme op een lokale economie, de Tamil Tijgers en de burgeroorlog in Sri Lanka en de vreselijke gevolgen van de tsunami. Allemaal onderwerpen die ooit wel op het nieuws gekomen zijn, maar die je dan slechts oppervlakkig opneemt om ze vervolgens weer naar de achtergrond te laten verdwijnen. Natuurlijk raakt het je, maar niet echt natuurlijk. Maar als je hier bent, de persoonlijke verhalen hoort van mensen die getroffen zijn door oorlog, tsunami, corruptie, vrouwen die onderdrukt worden, meisjes die ongewenst zijn in gezinnen, kastelozen die in armoede leven en onrechtvaardig behandeld worden, dan pas realiseer je je wat er echt gebeurt, en dat kan heel schokkend zijn. 

En hoewel de wereld aan de ene kant zo groot is, besefte ik me ook hoe klein de wereld is, en dat mensen overal eigenlijk hetzelfde zijn. Met de meisjes in de speakingclass in Varanasi merkten we dat ondanks hun totaal verschillende achtergrond, economische situatie, geloof en uiterlijk, er dezelfde gevoelens en verlangens achter schuilen als bij elk ander tienermeisje in Europa. Dromen om popster te worden, bezig met de nieuwste mode en muziek en onzeker als elke andere puber. 
Ook de verschillende geloven die ik ben tegengekomen lijken op het eerste gezicht misschien totaal anders dan in onze cultuur, doordat de kern van het geloof overschaduwd wordt door de enorme hoeveelheid rituelen en tradities. Maar in de grondslag is elk geloof hetzelfde, elk geloof leert je hoe je op de beste manier betekenis kunt geven aan je leven. Alles draait om liefde, voor jezelf en voor anderen.
Ook op een grappige manier merkte ik hoe klein de wereld kan zijn. In India kwamen Maaike en ik in vier verschillende steden steeds weer hetzelfde koppel tegen. En in Sri Lanka kwam ik twee mensen tegen met wie ik in Nepal een rafttrip had gemaakt. Op het strand in Sri Lanka kwam ik ook een Nederlands meisje Anne tegen, en later kwamen we erachter dat ze een oudklasgenoot van mijn nicht is. Ik reisde in Sri Lanka een tijdje met George, en hij vertelde me dat zijn yogaleraar in Sri Lanka ook lesgeeft aan Chris Martin van Coldplay, die elk jaar een paar maanden in Sri Lanka verblijft. Op die manier ben je met elke persoon in de wereld toch met een kort touwtje verbonden! 

Tijdens het reizen heb ik vooral in bussen en treinen veel muziek geluisterd. Een paar songteksten gaven me vaak veel energie of beurden me op, en ze zijn een soort van symbool voor bepaalde lessen die ik geleerd heb. De volgende quotes gebruik ik daarom, en ook wat quotes van andere mensen die ik ontmoet heb:

'Oohooh ooh ooh
Open your eyes
The world is outside the door'
- 'The world is outside the door' by Ghosts 

Dit was mijn powersong! Zodra ik dit liedje opzette kreeg ik zoveel energie en zoveel zin om te reizen, de wereld te zien, mensen te ontmoeten. Ik herinner me dat ik dit liedje voor het eerst luisterde in de bus in Nepal, en dat ik zo'n groot geluksgevoel kreeg: De wereld is zo groot, er is zoveel te zien, en ik ben hier, heb alle tijd om alles te zien en te ontdekken! Het is ook een liedje wat me zelfvertrouwen gaf. Ik deed het allemaal alleen en wist me toch maar mooi te redden als blond meisje tussen alle af en toe rare aziaten. Het is een liedje wat me een gevoel van vrijheid, kracht en zelfstandigheid gaf. Reizen gaf me een enorm gevoel van vrijheid: je kunt gaan waar jij wilt, doen wat jij wilt, slapen waar jij wilt, mensen ontmoeten als jij dat wilt. Deze vrijheid is heerlijk en je leert jezelf ook goed kennen. Je kunt nu niet meegaan met de stroom, doen wat anderen doen. Je moet zelf je plan maken, zelf alles regelen, en als je iets graag wilt: er zelf voor gaan!

' If you ever feel neglected
If you think that all is lost
I will be counting up my demons
Everything is not lost'                                            
- 'Everything is not lost'  by Coldplay

Reizen is soms best moeilijk. Af en toe voel je je niet lekker, heb je een baaldag, lopen dingen niet zoals jij het verwacht had, voel je je alleen, ben je bang of bezorgd over wat er komen gaat, of heb je gewoon enorm zin in een Nederlandse bruine boterham met pindakaas. Gelukkig heb ik niet veel van die momenten gehad. Het moment dat ik Maaike achterliet en alleen verderging was zwaar. Een paar momenten in Nepal dat ik me alleen voelde, of er geen zin meer in had. Het moment dat ik hoorde dat Tibet niet doorging. De drie dagen die ik Anuradhapura in Sri Lanka doorbracht en niemand ontmoette, helemaal alleen was, en bang was de resterende 2 weken ook alleen te moeten doorbrengen. De tijd leerde me dat alles goedkomt, dat je vertrouwen moet hebben. Ik heb mezelf geleerd dat als er dingen anders lopen dan ik verwacht had, als dingen tegenzitten, daar altijd een les achterzit. Het is belangrijk geen tegenslagen te zien, maar lessen die je kunt leren. De dagen die ik alleen was hebben me veel geleerd. Ik ging me afvragen waarom ik het zo zwaar vond om die dagen alleen te zijn, en waarom  je je dan zosnel verveelt en telkens afleiding zoekt. Het leert je ontzettend veel over jezelf. Door de ervaringen die ik heb opgedaan heb ik ook geleerd dat achter elke ontmoeting een les kan zitten, dat elke persoon je wereld weer wat groter maakt en je iets nieuws leert.

'Use your intuition, it's all you've got'
- 'Mal & misery' by Broken Bells

Stel je voor, je zit als meisje in de bus. Er is genoeg plek in de bus, maar er komt een Sri Lankaan binnen die besluit naast jou te gaan zitten. Hoewel er naar jouw idee genoeg plek is schuift ie per minuut weer een centimeter dichterbij. Wat denk je? Het eerste wat in die situaties in mijn hoofd opkomt, is dat ik het waarschijnlijk bij het verkeerde eind heb. Waarschijnlijk bedoelt die man het niet zo, misschien komt het door de bochten dat hij telkens een stukje opschuift, of misschien gaat hij gewoon telkens even verzitten omdat hij niet fijn zit. En hij wil vast graag vooraan zitten, daarom heeft hij besloten naast me te gaan zitten. Nee, ik haal me gewoon dingen in het hoofd die er niet zijn, zie problemen waar ze niet zijn. 
Deze houding had ik in het begin vaak, maar na verloop van tijd, en na gesprekken met andere soloreizigsters had ik door dat het belangrijkste is dat je je intuitie volgt. Die heeft het bijna altijd goed! Als je voelt dat er iets niet goed is, dat mensen misschien andere bedoelingen hebben, dan is het belangrijkste dat je dat gevoel heel serieus neemt. Dus gewoon opstaan en naast de vrouw gaan zitten aan de andere kant van de bus!

'Everyday that you wanna waste
that you wanna waste
you can!

Everyday that you wanna wake up
that you wanna wake
you can!

Everyday that you wanna change
that you wanna change
you can!'
- 'Waste' by Foster the People

Veel ervaringen wezen me erop hoe kort het leven is, en dat alles tijdelijk is. Bijvoorbeeld de dood van de 13 jarige Jugal in Varanasi, een jongen die bij ons op de Ashray school had gezeten, overleden aan een hersenvliesontsteking binnen 2 dagen. En ook de cursus Boeddhisme in Nepal leerde me dat alles tijdelijk is. Mensen leven alsof ze het eeuwige leven hebben. Niemand wil stilstaan bij de dood, terwijl we er elke seconde dichterbij komen. We zijn heel goed in uitstellen, volgens slechts onze oppervlakkige verlangens en lopen met oogkleppen op voor wat erin de wereld aan onrecht gebeurt. Deze lessen en gebeurtenissen waren voor mij een eyeopener, en zette me aan het denken over mijn eigen gedrag. Ik herinner me dat zodra er filmpjes over de voedselindustrie op tv waren, ik snel wegzapte. Bah, dat wil je toch niet zien. Maar ondertussen at ik vrolijk vlees en vis. Zolang het maar onherkenbaar was, ik niet zag waar het vandaan kwam en zo er niet aan herinnerd te hoeven worden hoe het dier behandeld was. Ik ben nu vegetarier en dat voelt veel beter, ik hoef niet meer met oogkleppen op te lopen en voel me goed over mijn eigen keuzes. Ik probeer ook meer milieubewust te leven, en minder toe te geven aan het consumeergedrag wat onze maatschappij ons oplegt. We volgen onze oppervlakkige verlangens, denken dat materiele zaken ons geluk brengen. Maar het is slechts geluk voor een kort moment, waarna we weer naar iets nieuws verlangen om weer dat geluksgevoel op te roepen. Ik probeer me hiervan bewust te zijn en die gedachtenpatronen te herkennen in mijn hoofd, en mijn geld beter te besteden. Deze songtekst zet me ook aan het denken over hoe ik mijn tijd verspil normaal gesproken. Uren op internet en facebook bijvoorbeeld, waar iedereen slechts bezig is een perfect plaatje van zichzelf neer te zetten, een masker van hoe je wilt dat anderen jou zien. Natuurlijk kan ik niet radicaal veranderen, maar er af en toe bij stilstaan is denk ik heel belangrijk. 
Elke actie kan een begin zijn van iets groots. Frans Baartmans kwam in Varanasi aan in de jaren 70, toen de mensen van Nagwa in modderhutjes woonden en allemaal analfabeet waren. Stap voor stap is hij aan het werk gegaan, en nu wonen de mensen in bakstenen huizen, is er een klein ziekenhuisje, een school, social workers, en zijn de mensen zelfvoorzienend en positief over de toekomst. Een enorme vooruitgang. Soms lijken dingen onveranderlijk, hopeloos, maar er moet gewoon een begin worden gemaakt, anders kom je er nooit.

'The meaning of life: we have to create it ourselves..'
- Quote van Upul Gamage, meditatieleraar in Nilambe, Sri Lanka

Tijdens de dagen in het meditatiecentrum moesten we hele dagen stilzijn, en hadden we  minstens 5,5 uur zittend meditatie per dag. Het doel was aanwezig zijn in het moment en je niet te laten leiden door herinneringen, gedachten, fantasien. Maar bij mij kwamen er grote vragen op: waarom leven we? Wat is de betekenis van ons leven, wat is het doel? Soms overspoelde me het negatieve gevoel dat we slechts tijd aan het opvullen zijn, van geboorte tot de dood. Ik vroeg Upul wat hij ervan vond, wat was de betekenis van het leven? Hij keek me aan met zijn eeuwige glimlach, en zei: The meaning of life, we have to create it ourselves. Hij zei dat het verschil tussen mensen en dieren is dat wij mensen de vaardigheden hebben om onszelf te ontwikkelen en te leven naar onze eigen keuzes. Dieren leven volgens een vastomlijnd gedragspatroon. Een hond gedraagt zich altijd als een hond, hij kan niet opeens het gedrag van een aap aannemen. En zo is voor alle dieren. Mensen kunnen echter elk gedrag aannemen wat ze willen, het is hun eigen keuze en verantwoordelijkheid. We hebben dus zelf de keuze om ons leven in te vullen zoals wij het willen. We moeten zelf betekenis aan ons leven geven, er is geen kant en klaar recept. Mensen leven tegenwoordig alsof ze een passagier in een auto zijn. De auto brengt hen overal, kiest welke wegen genomen worden, of we naar links of rechts gaan. Als passagier leven we ons leven, kijken waar het leven ons brengt. We realiseren ons niet dat we de chauffeur kunnen zijn, zelf kunnen beslissen welke wegen we kiezen. Doordat mensen als passagier leven voelen ze zich niet zo verantwoordelijk, niet voor hun eigen welzijn, niet voor het welzijn van anderen, niet voor het welzijn van de wereld. Slechts door je als chauffeur te gedragen wordt je je bewust van je verwantwoordelijkhedn in het leven. Je kiest er zelf voor om milieubewust te leven of niet, mensen goed te behandelen of niet, jezelf goed te behandelen of niet. 

'........................................................................................................................'

Stilte. Mensen houden niet van stilte. Stilte is ongemakkelijk, stilte moet opgevuld worden. Als het stil is moet je afleiding zoeken. Muziek opzetten, de krant lezen, een boek pakken, de televisie aanzetten, op de computer gaan. In ieder geval niet in stilte blijven zitten en is kijken wat er in je hoofd gebeurt, nee, dat doen we niet. 
Stilte is heel belangrijk. Mensen rennen tegenwoordig van hot naar her, de mind wil constant iets te doen hebben, afleiding hebben. Zodra we even niets te doen hebben komen wordt je opeens geconfronteerd met jezelf, met lastige emoties. 
Soms is het goed om met jezelf te zijn, dialoog aan te gaan, jezelf te leren kennen. Waarom wil ik continu afleiding? Waarom voel ik me eenzaam, waarom verveel ik me? Met meditatie is het de bedoeling dat je je eigen gedachten observeert, dat je naar binnen keert in plaats van zoals altijd gericht zijn op de buitenwereld. Je moet jezelf gadeslaan, maar er niet aan deelnemen. Je probeert aanwezig te zijn in het moment in plaats van op te gaan in de gedachten en herinneringen die continu opborrelen. Als er een gedachte opkomt observeer je die en constateer je dat er een gedachte opkomt in plaats van dat je als deelnemer erin verzinkt. Je neemt afstand van wat je mind doet, en kijkt er naar. Dit is heel leerzaam heb ik zelf ervaren. In Nilambe had ik een avond een hele goede meditatiesessie. Ik zat een uur in dezelfde positie, dat was me daarvoor nog nooit gelukt. Telkens als er pijn opkwam focuste ik op de pijn, rustig, oberveerde, en binnen een paar minuten verdween de pijn weer. Gedachten die opkwamen observeerde ik en liet ze weer weggaan. Meditatie geeft je inzicht in je mind en zorgt ervoor dat je controle krijgt over wat je denkt. Je leert gedachtenpatronen te herkennen, evenals gevoelens van attachement en ego. Doordat je ze herkent kun je ze beter loslaten en kun je je leven beter leiden zoals jij dat wilt, in plaats van als passagier met de stroom te worden meegenomen. Meditatie is niet zelfzuchtig, want door meditatie leer jezelf beter kennen, en kom je erachter wat echt belangrijk is in het leven. Je leert dat je verantwoordelijk bent voor je acties en gedachten, en daardoor wordt je een beter mens. Voor jezelf, anderen, en de werel! Het is confronterend en lastig, en niet leuk om jezelf en je tekortkomingen te leren kennen, maar het is het meest waardevolle wat er is. 

Nog maar een paar uur voor mijn vliegtuig de lucht ingaat. Wat ga ik het missen. De kleurrijke mensen, de sari's en sarongs op straat, de lelijke kitschversiering compleet met nepbloemen en kermislichtjes in de bussen, de luide popmuziek overal, de lokale eettentjes met de heerlijke rijst, curry, pittu, dosa, vadai, het heerlijke kruidige eten, de pepers, de enorme vegetarische keuken. De geuren op straat, wierrook, curry's. De geluiden op straat, tempelbellen, toeters, muziek, het hakken van kotturotti in de eettentjes. De open ramen en deuren in het openbaar vervoer waardoor je heerlijk uit de deuropening kunt hangen in de trein, of je hoofd uit het raam kunt steken in de bus. De prachtige natuur, zooo groen. Het fruit wat overal groeit: papaya, mango, ananas, jackfruit, kokosnoot, bananen. De prijzen van het openbaar vervoer (2 euro om van noord sri lanka naar zuid sri lanka te reizen). Hoe normaal het is om een praatje te maken met je buurvrouw in de bus. De brede lach van mensen als je hen gedag zegt. 

Dag Sri Lanka, dag wereldreis. Ik vond je geweldig. Ik heb gelachen en genoten. Het was adembenemend en ontzettend leerzaam. Soms heel eenzaam, uitputtend en confronterend, maar vaak juist gezellig, interessant en heel bijzonder. Ik heb de tijd van mijn leven gehad! 

Tot snel Nederland, ik kijk er naar uit jullie in mijn armen te sluiten!

Veel liefs, Nienke